कोरोनाको कहर र हाम्रो प्रयास

विदुर खबर २०७७ असार ४ गते २२:२४

शैलेश श्रेष्ठ

कोरोना भाइरसका कारण आज विश्वका धेरै मानिसले अकालमा ज्यान गुमाउन परको तितो सत्य हाम्रो सामु ब्यापक भइरहेको छ । यस अवस्थामा यसबाट बच्नु र अरुलाइ बाँच्न सहयोग गर्नु हामी मानव जातिको कर्तब्य हुन आउँछ । हाल युरोपका इटली,स्पेन र फ्रान्समा जुन भयाभह अवस्था देखिदैंछ त्यसबाट पाठ सिकेर हामीले आफु र आफ्नो परिवार संयमताका साथ घरभित्र बसी सादाभोजन,व्यायाम,ध्यान र अध्ययन गर्ने, आफ्नो छरछिमेकलाई पनि आफ्नो व्यवहारले पाठ सिकाउनु नै ठूलो योगदान हुन आउँछ । यो व्यवहारले आफु र आफ्नो परिवारलाई बचाउँने मात्र होइन समाज र राष्ट्र समेत बचाउनका लागि ठूलो सहयोग गरेको ठहरिने छ ।

हाम्रो संयमताका कारण जो नजानेर वा बाध्यतावस सँक्रमित हुनपरेको हाम्रा दाजुभाई दिदीवहिनी, आमा बुवाहरु हुनुहुन्छ, वहाँहरुलाई उपचारको अवसर दिलाएर बाँच्ने अवसर प्रदान गर्नु मानव धर्मको राम्रो उदाहरण हुनेछ । बाहिर देशमा बाध्यताले गर्दा जान परेका सँक्रमित भएका नेपालीहरुलाई घृणाको दृष्टिले हेर्ने होइन कि माया, सहयोग र हौसलाको खाँचो देखिएको छ । वाहिरबाट स्वदेश आएकाहरु सबैलाई क्वारेन्टाइनमा राखि जाँच गर्ने, सँक्रमितहरुलाई उपचारको अवसर दिने, सँक्रमणमा नपरेकाहरुलाई आफ्नो घर जाने व्यवस्था गर्नु राज्यको दायित्व हुनआउँछ । समयमा यसो गर्न सकेमा सँक्रमणमा न्यूनिकरण गर्न सकिन्छ । आफ्नो जन्मभूमीमा आउन पाउनु सबैको जन्मसिद्व अधिकार हो । आफ्नो देशमा रोजगारी दिन नसकेर बिदेशमा जान बाध्य जनतालाई बाहिर देशबाट लखेटि राखेको यस घडीमा उनीहरुको उचित व्यवस्थापन गर्नु राज्यको दायित्व हुन आउँछ । युवाजमातले पठाएको बिप्रेषणबाट देश चलेको अवस्था हामी सबैलार्ई विदित नै छ । आज उनीहरुलाई अप्ठेरो पर्दा छिमेकी राष्ट्रले आश्रय दिएको देख्नपर्दा जो कोहिको पनि हृदय पोलेर आउँछ । अन्तरष्ट्रिय जगतमा पनि प्रतिष्ठाको सवाल हुन्छ । यसमा राज्यको ध्यान चाँडोभन्दा चाँडो जान जरुरी छ । सहज परिस्थितिमा त जस्ले पनि आफ्नो व्यवस्था दुःख सुख गरेको नै हुन्छ, असहज अवस्थामा राज्यले आफ्नो उपस्थिति देखाउन आवश्यक छ ।

आज राज्यले र हामी जनताले द. कोरिया,चीन र ताइवान जस्ता देशहरुबाट सफलताका पाठ सिकेर समयमा सतर्कता अपनाउन सक्यौं भने अमेरिकामा र भारतमा जस्तो भयाभह स्थितिबाट मुक्ति पाउन सकिने छ । हामीसँग भयाभह अवस्था आउन नदिनको लागि अझ पनि प्रसस्त समय छ । हाम्रो देशमा स्वास्थको क्षेत्रमा चाहिने मानव निर्मित वैज्ञानिक उपकरणहरुको निर्माण हुदैन, बिकशित देशवाट ल्याइएका महङ्गा उपकरणहरुमा हामी गरीब नेपालीको पहुँच असम्भव देखिन्छ । आज देशका बहुसंङख्यक जनताले सामान्य जीवनजल र सीटामोल नपाइ राखेको अवस्थामा कोरोना जस्तो मृत्युदायि रोग जसको लागि भेन्टिलेटर जस्तो महङ्गो उपकरणवाट उपचार पाउनु त धेरै टाढाको कुरा हो । अहिलेको यस बिषम परिस्थितीमा सँक्रमित भई जीवन मरणको घडीमा पुगेका दीर्घरोगि तथा बृद्वहरुको लागि सहयोग गर्ने हो भने सँक्रमितको सँख्यामा न्यूनिकरण गरी अस्पतालहरुमा चाप कम गराउनु र भएका सिमित श्रोत र साधनहरुलाई प्राथमिकताका आधारमा उपलब्ध गराउनु अस्पतालहरु र चिकित्सकहरुको दायित्व हुनेछ । नेपाल जस्तो सानो र गरिब मूलूक जुन आन्तरिक तथा बाह्य तत्वबाट उत्पत्र यस्ता खालका प्रकोपहरु बाट छिटोभन्दा छिटो प्रभावित भई ग्रसित बत्र सक्ने सम्भावना रहन्छ । यसबाट उन्मुक्ति पाउन धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्न हामीले समयमा संयमता अपनाएनौ भने भोलिका दिनहरूमा झन् कठिन परिस्थिति नआउला भत्र सकित्र । तर सँक्रमित भएकाहरुलाई आइसोलेसनमा राख्दैमा बीना उपचार तडपिएर बस्दा झन झन मनोवल कमजोर हुनेहुँदा भाइरस सँग लडेर बिजय प्राप्त गर्न सक्ने अवस्थाका मानिसहरु पनि मृत्युको मुखमा पुग्ने अवस्था आउन सक्छ । हाम्रो देश सानो र गरिब भएतापनि चुनौतिहरुसगँ सामना गर्न हाम्रा सामु थुप्रै अवसरहरु विद्यमान पनि छन् । नेपाल प्रकृतिका अनुपम उपहारले भरिभराउ देश हो । यहाँका जनतामा प्रकृतिका यी अमुल्य वरदानहरुलाई कसरी उपयोग गर्नुपर्छ भत्रे र प्रकृतिसंग कसरी मिलेर बस्नुपर्छ भत्रे राम्रो ज्ञान पनि छ ।

यदि त्यो सीप र ज्ञानलाई समयमा सदुपयोग गर्न सकेमा हाम्रो जीवन संकटमा परेको यस घडीमा हामीले अवश्य उन्मुक्ति पाउने छौं । हाम्रा देशका जनता धेरै दुःख कष्ट र अभावमा नै हुर्केका, परिश्रम र मेहनतमा बाँचेका, जस्तो सुकै आपत विपतमा पनि सामना गर्न सक्ने सामर्थ्यका छन् । आज विश्वव्यापिकरण, शहरीकरण र रोजगारीको अभावका कारण बैदेशिक रोजगारीमा जान बाध्य हाम्रा युवा दाजुभाई दिदिवहिनीहरु आ—आफ्नो घरआँगनमा सकुशल पुग्न पाए भने स्वच्छ हावापानी,उमालेको पानी, पारिवारिक माया, ममता र हाम्रा गाउँघरमा पाइने नेपाली जरीबुटीको परम्परागत ज्ञानको प्रयोगबाट सँक्रमितहरु पनि कोरोना भाइरस सँग लडेर बिजय प्राप्त गर्नेछन् भने सँक्रमित नभएकाहरु पनि सँक्रमित हुनबाट बच्न क्षमता बृद्वि गर्नेछन । विश्वमा यस्ता भयाभव अवस्था धेरैपटक नआएका होइनन् ।हाम्रा पुर्खाले अहिले जस्तो प्रविधिको विकाश नभएको अवस्थामा पनि यस्ता जटिल रोगहरु सित लड्न प्रकृतिको नै सहारा लिएको इतिहास हाम्रा सामु छ । हाम्रो परम्परा र सँस्कृतिले पनि यस्तै सिकाएको छ । हामी काँचो खाँदैनौ,हाम्रो खानामा धेरै थरिका औषधिजन्य जरीबुटी मिसाएर पकाउछौ, निर्वाहमुखी कृषि प्रणालि भएपनि, विविध किसिमका खानाका परिकार खान्छौ,जसमा मिसावटको आभास हुदैन । हामी ताजा खान्छौ, मेहनत गछौ, पसिना बगाउँछौं । यस्ता धेरै सकरात्मक कुराहरु हाम्रा शरीरमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने व्यवहार हुन् । त्यसैले हामी, अनुशासित, सहनशील सहयोगि र परिश्रमी बनौं ।

आपतमा परेकालाई साथ दिऔं, आफ्नो देशमा, आफ्नो प्रकृतिमा उपलब्ध मुल्यवान जडीबुटीको प्रयोग रैथाने ज्ञानको आधारमा गर्न सिकौं । विश्व नै आक्रान्त भइरहेको यस विषम परिस्थितिमा आफ्नै क्षमता बढाउन र कोरोना भाइरसबाट बच्न सामुहिक प्रयत्न गरौं ।