आज जेठ १९, दरबार हत्याकाण्डको २४ वर्ष पूरा

नुवाकोट । नेपाली इतिहासकै एक दर्दनाक अध्याय — दरबार हत्याकाण्ड भएको पनि २४ वर्ष पूरा भइसकेको छ।

२०५८ साल जेठ १९ गते राति नारायणहिटी दरबारभित्र भएको त्यो भीषण घटनाले केवल एउटा राजवंशको अन्त्य मात्र गरेन, नेपाली समाजलाई समेत गहिरो आघात दियो। त्यस रात, राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य, युवराज दीपेन्द्र, राजकुमार निराजनसहित १० भन्दा बढी सदस्यहरूको हत्या भयो। तर, आजसम्म पनि यस हत्याकाण्डको वास्तविकता रहस्यकै गर्भमा छ।

पूर्व सभामुख तारानाथ रानाभाटको संयोजकत्वमा गठित छानबिन समितिले तत्कालीन युवराज दीपेन्द्रलाई हत्यारा घोषित गरेको थियो। समितिको प्रतिवेदन अनुसार, नशामा मस्त भएका दीपेन्द्रले परिवारका सदस्यमाथि गोली प्रहार गरेका थिए, र अन्ततः आफैंलाई पनि गोली हानी आत्महत्या गरेका थिए। तर, घटनाको २४ वर्षपछि पनि यो निष्कर्षमा धेरै प्रश्नहरू उठिरहेका छन्।

कसैले भन्छन्, यो एउटा योजनाबद्ध षड्यन्त्र थियो जसमा शाही परिवारका बाहिरी शक्ति र भित्री दरबारका केही व्यक्तिहरूको हात थियो। कतिपयले बाह्य शक्तिहरूको षड्यन्त्र र नेपालमा गणतन्त्र स्थापनाका लागि भएको योजनाबद्ध काण्डको हिस्सा भएको दाबी गर्दै आएका छन्। त्यसबेला अमेरिकी र भारतीय खुफिया एजेन्सीको भूमिकाबारे पनि अनेक अड्कलबाजीहरू भइरहे।

त्यस रातको घटनापछि काठमाडौं सहर शोकको समुद्रमा डुबेको थियो। सडकहरू सुनसान थिए, मानिसहरू आश्चर्यचकित र अवाक् बनेका थिए। राजा बिरेन्द्रमाथि नेपाली जनताले राखेको विश्वास र सम्मानले गर्दा राजधानीको वातावरण आँसुमा भिजेको थियो।

दरबार हत्याकाण्ड पछि बनेको शाही व्यवस्थाले समेत नेपाली जनताको भावनामा घाउ पुर्‍यायो। तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रको शासनकालमा नागरिक असन्तुष्टि चुलिँदै गयो, र अन्ततः २०६२/६३ को जनआन्दोलनपछि नेपाल गणतन्त्रमा प्रवेश गर्‍यो।

तर आज पनि धेरै प्रश्नहरू अनुत्तरित छन्: के दीपेन्द्र साँच्चै हत्यारा थिए? यदि थिएनन् भने वास्तविक दोषी को थियो? किन यति ठूलो घटनाको अन्तर्राष्ट्रिय अनुसन्धान भएन? किन साक्ष्यहरू सार्वजनिक गरिएनन्?

यो हत्याकाण्ड नेपाली इतिहासमा केवल एउटा घटना होइन, एउटा ठूलो रहस्य हो जसले पुस्तौं पुस्तालाई प्रश्नहरूको भारी दिएको छ। दरबार हत्याकाण्डको सत्य–तथ्य प्रस्ट नभएसम्म नेपाली समाजको चर्किएको घाउ निको हुने छैन।

नेपाली जनताले चाहेको छ, कुनै पनि रहस्यलाई ढाकछोप नगरी सत्य बाहिर ल्याइयोस्, ताकि यस्तो घटनाले फेरि नेपाली माटोमा पाइला नटेकून। २४ वर्ष बितिसक्दा पनि दरबार हत्याकाण्डको सत्यले अझै आफ्नो अनुहार देखाउन नसक्नु नेपालकै दुर्भाग्य हो।